Wie kent het nog, de tekenfilmpjes van Calimero, het kleine zwarte kuikentje met een halve eierdop op z’n kop? Toni Pagot, een Italiaanse tekenaar creëerde hem in de jaren '60 van de vorige eeuw. Calimero beleefde avonturen waarbij het altijd neerkwam op oneerlijkheid tussen groot en klein. Zijn steeds terugkerende uitspraak was “het is niet eerlijk want zij zijn groot en ik ben klein”.
Ik gebruik het voorbeeld van Calimero vaak in mijn sessies wanneer cliënten zichzelf klein en nietig voelen. Er spelen voor hen dan meestal problemen in relaties met anderen tegen wie ze op kijken. Die anderen zijn mensen die een zekere mate van macht of autoriteit hebben: de leidinggevende, de ouder, de leraar, degene die populairder is, succesvoller is, etc. Om tegen iemand op te kunnen kijken moet je eerst jezelf klein maken. Als je de ander belangrijker maakt door hem of haar op een voetstuk te plaatsen, dan kan het niet anders dan dat jij jezelf nietiger voelt.
Als je echt klein bent, kind bent, dan is het zo dat de “grote mensen” meer macht hebben en dat je daarnaar moet luisteren. Er is een afhankelijkheid van de volwassene omdat je als kind niet voor jezelf kunt zorgen. We leren dit allemaal al heel jong en het is dan ook vrij logisch dat we de associatie hebben van “groot is goed, dan heb je het voor het zeggen” en “klein is slecht, dan doe je er niet echt toe”. Het is dus niet zo gek dat Calimero zich -klein als ie was- vaak terneergeslagen voelde. Hij had geen macht en controle, de “groten” wel. We begrijpen dit allemaal uit onze eigen ervaring.
De koning wordt niet voor niets aangesproken met ‘Uwe Hoogheid’, hij heerst over zijn onderdanen. Macht is iets hoogs – iets dat boven anderen staat. Ook fysiek. In bijna alle culturen wonen machtige personen in hoge huizen en zitten ze op hoge, grote stoelen. Dat mensen een fysiek hoge positie met een symbolisch hoge positie associëren, komt doordat fysieke grootte samenhangt met kracht, schreven George Lakoff en Mark Johnson in “Metaphors We Live By” (1980). Degene die een gevecht wint, noemen we de “bovenliggende partij”. Standbeelden staan op sokkels. En in de muziek, sport en literatuur is er sprake van een top tien. Degene die het hoogst in de lijst staat is de winnaar en krijgt automatisch het gezag toegedicht.
Wanneer de persoon tegen wie we opkijken een keuze maakt of een uitspraak doet die ons op een ongunstige manier beïnvloedt kunnen we ons tamelijk machteloos voelen. Dit gebeurt in allerlei relaties, maar het meest duidelijk is het in werksituaties: mensen die een leidinggevende positie hebben maken de keuzes en jij, die daaronder staat, hebt deze maar op te volgen. Dat kan lastige emoties oproepen als “Ik doe er niet toe”, “Wat voor mij belangrijk is, is triviaal voor de ander”, “Naar mijn mening wordt niet gevraagd”, etc. Je voelt je weer het kleine kwetsbare kind dat overgeleverd is aan ouders die het (schijnbaar) niet kan schelen.
Wanner we in zo'n situatie zijn gebeurt er fysiek ook iets: we krimpen. We maken ons letterlijk kleiner door wat meer in elkaar te kruipen. Onze schouders gaan wat naar voren, het hoofd gaat wat naar beneden hangen en onze rug is niet meer gestrekt. Omdat we vanuit deze zogenaamde kind-positie het gesprek niet kunnen aangaan met de leidinggevende zoeken we vanuit onvrede en onmacht lotgenoten, gelijkgestemde collega’s of begripvolle vrienden en daar kunnen we (veilig) ons hart luchten. Vaak in de vorm van klagen, roddelen en kritiek leveren. Dat geeft dan eventjes een lekker gevoel, een gevoel van macht. Herkenbaar?
Ik moet toegeven dat ik me hier vroeger ook wel eens "schuldig" aan heb gemaakt. Totdat ik me realiseerde dat het mijn ego was die zich even lekker voelde en dat dit gevoel maar kortstondig was. Het gaat hier niet om echte macht maar om een vorm van valse macht. Het gevoel van onvrede is namelijk niet opgelost. We voelen ons nog steeds het slachtoffer van de “bovenliggende” partij.
Wat is er dan wel nodig om je écht te ontworstelen aan lastige gevoelens van onmacht en nietigheid? Het antwoord is: het diep doorvoelen van wat je voelt. Dat kan behoorlijk lastig zijn omdat het ego zich graag laat leiden door projectie: het is de schuld van een ander dat ik me zo voel. Het “goede” -voor het ego althans- is dan dat jij niet op een diepere laag bij jezelf te rade hoeft te gaan. Dus vaak kom je hier niet alleen uit. Rebalancing kan dan veel voor je betekenen.
Het mooie aan Rebalancing is dat je begeleid wordt om in je lichaam te ervaren wat iets werkelijk met je doet. En doordat je contact maakt met je lichaam heeft het ego minder kans om ertussen te komen.
Herinneringen die pijnlijk zijn -en daarom verdrongen zijn- liggen nog ergens diep opgeslagen in je lichaam. Machteloosheid of jezelf nietig voelen heeft meestal een koppeling met de kindertijd. Dat je zo heftig reageert (boos, roddelen, kritiek leveren etc.) op de huidige situatie is dus een trigger van iets ouds. Zolang daar geen volledig bewustzijn op is reageer je opnieuw als het machteloze kind. Vanuit het kind-bewustzijn ga je namelijk de feitelijke situatie vervormen.
Het goede nieuws is dit: Je bent geen kind meer!
Als je dit doorziet en doorvoelt, dan kun je gaan inzien dat je altijd een keuze hebt en dus niet machteloos bent. Je kunt het besluit nemen dat je nu -als volwassene- wél de potentie hebt om voor jezelf te gaan staan.
Het gaat hier dus om verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en je eigen gevoelens. Wijs wat je voelt niet af maar onderzoek het eerst! Bepaal daarna wat je graag wilt uitspreken naar degene die iets zei wat jou raakte en kijk of je jezelf alsnog in kunt brengen.
Natuurlijk, binnen een werksituatie ben je niet gelijk aan je leidinggevende, maar je bent wel gelijkwaardig als mens. Je kunt je ten alle tijden uitspreken. Wat er vervolgens mee gedaan wordt weet je niet, maar wat je wel leert door dit te doen is groeien in je volwassen bewustzijn en daarmee in je ervaring van gelijkwaardigheid. Het gaat dan ook niet zozeer over eerlijk of oneerlijk, maar veel meer over jezelf niet klein maken. Kom in je kracht: voel wat iets met je doet, recht je rug, en zie dat jij de autoriteit kunt zijn over je eigen gevoelens en de keuzes die je voor jezelf maakt.
En dát geeft veel meer voldoening dan je klein en machteloos te blijven voelen en je ongenoegen te voeden door andere, gelijkgestemde “kuikens” op te gaan zoeken.
- chris dijkstra | simmerblau | januari 2019 -
Afbeeldingen: Calimero getekend door Simmerblau naar een voorbeeld van Toni Pagot; foto troonzaal; winnaarspodium standaard pictogram bewerkt door Simmerblau